De passie voor hoogstamboomgaarden nam Bertjan mee van zijn reizen naar Normandië. Verliefd geworden op het landschap tijdens de bouwkampen in zijn jeugd, maakt hij jaarlijks de reis naar zijn tweede thuis. Een landschap met veel hagen en bomen, afgewisseld met eeuwenoude weiden met even oude runderrassen die er grazen tussen de appelbomen. Oké, we stellen het misschien wat té idyllisch voor, maar wat Normandië nog heeft, is in (West-)Vlaanderen bijna enkel nog te vinden in Bokrijk of in de geest van het openluchtmuseum in Izenberge. Teleurgesteld in het steeds kaler wordend landschap én het magere aanbod aan ciders in Vlaanderen, stroopte Bertjan de mouwen op: Iduna werd herboren.
Landschapsherstel in het hart van Eernegem
Bertjan wil de consument laten proeven van een mooi landschap: "Als West-Vlaming, geboren en opgegroeid in Eernegem, zie ik hoeveel potentieel het landelijk gebied heeft. Door de verbinding tussen boer en bord te versterken, kunnen we een geweldige toekomst bouwen voor ons platteland." Eernegem, zijn thuis, is nog steeds een landbouwgemeente en draagt de sporen van het vroeger uitgestrekte Houtland rond Brugge. Hier en daar staat er nog een kasteel, zoals het Rodekasteel of het Kasteel van Eernegem, met een boomgaard waar Bertjan vanuit zijn huis op uitkijkt.
"Door de verbinding tussen boer en bord te versterken, kunnen we een geweldige toekomst bouwen voor ons platteland."
- Bertjan Olivier
Een uitgeput akkerland, kapotgewerkt door intensieve teelten, botst hier met de overblijfselen van een vroeger landschap: akkers omzoomd door bomen, weilanden met oude boomgaarden. Die confrontatie zette Bertjan aan het denken – en vooral aan het werk. Zijn eigen stukje landbouwgrond krijgt nu een nieuw leven. Hij zaait gras-klaver in, plant inheemse bomen en hagen, herstelt het landschap met poelen en voegt maar liefst 200 hoogstamfruitbomen toe. En dat allemaal naast de oude, trotse bomen die er nog altijd staan.
Ambachtelijke cider uit eigen streek
Met het fruit van die oude bomen maakte hij zijn eerste cider toegankelijk voor elke consument. Dit is uniek in België: een Belgische stijl cider op basis van Belgische appels en Belgische knowhow. De lijn van lokale en Belgische elementen wordt volledig doorgetrokken in de productie, verpakking en marketing. De filosofie van kwaliteit en terroir leeft door in het gistingsproces. Net als bij de Brusselse geuze, ondergaan alle ciders een spontage vergisting, met de natuurlijke gisten die in de lucht aanwezig zijn. Er komt geen kunstmatige toevoeging aan te pas: enkel appelsap en natuurlijke gist in een flesje. In 2025 gaat hij weer een stapje verder met nieuwe ciders en "perry’s" - perencider, want ook peren uit een hoogstamboomgaard hebben rechten.
De kennis die hij opdoet bij wijn- en ciderproducenten in Frankrijk, brengt hij mee naar Eernegem. Ambacht, tijd, rust, maturatie en geduld is wat leidt tot goeie wijn. Dit geldt ook voor cider. Maar Iduna is niet alleen een op-en-top lokaal product, met de vermarkting van appels uit hoogstamboomgaarden draagt het ook bij aan het behoud van de hoogstamboomgaarden.
De Uitdagingen van een Jonge Zij-Instromer
Het verhaal klinkt zeer beloftevol, maar de weg voor en jonge zij-instromer is niet bestrooid met rozenblaadjes: “Ondanks mijn bagage binnen de sector blijft het een enorme uitdaging om als innovatieve, jonge zij-instromer als landbouwer te starten”, zegt Bertjan. “Ik had lang gedacht dat de zoektocht naar grond de moeilijkste stap was in het opstarten. Integendeel, als zij-instromer in de landbouw voel je je totaal niet gesteund door de overheid. Het wordt eerder afgeraden. Bij elke subsidie- of vergunningsaanvraag krijg je te horen dat je geen ‘echte’ serieuze, moderne landbouwer bent. Ik maak dus geen aanspraak op GLB middelen zoals de hectaresteun, ecoregelingen of de boslandbouwsubsidie. Dat is bizar, want het zijn net innovatieve starters zoals ikzelf die anders kijken naar de landbouw en vol enthousiasme de beleidslijnen van duurzaamheid willen uitvoeren."
"Als jonge zij-instromer in de landbouw voel je je totaal niet gesteund door de overheid." - Bertjan Olivier
"Voor mijn gronden heb ik een landschapsplan getekend vol kleine landschapselementen en 200 hoogstambomen, die behoren tot het lokale erfgoed. Ik kan hiervoor nergens voor steun aankloppen, ook niet bij de regionale landschappen. Dit door de artificiële opgetrokken grens van actieve landbouwer. Het beknot innovatie en is in strijd met het gelijkheidsbeginsel. Elke landbouwer en elke hectare is gelijk.”
Geen wonder dus, dat de instroom van nieuwe landbouwers zo beperkt is. Zelfs na het volgen van kwalitatieve opleidingen zoals die van Landwijzer - die nu onder druk staat - wordt starten als zij-instromer zoveel mogelijk tegen gewerkt.
Naast cidermaker is Bertjan ook bestuurder bij de West-Vlaamse Milieufederatie, de federatie van de West-Vlaamse natuur- en milieuverenigingen. Hij focust op de verbinding tussen landbouw en natuur én natuurlijk op het behoud van oude boomgaarden.
Meer info
Voor het in kaart brengen en vermeerderen van oude fruitbomen werkt Bertjan samen met heemkundige kringen en Pomko VZW. Hij wilt maximaal werken met lokale genetica.
Heb je zelf een oude boomgaard in Oost- of West-Vlaanderen, contacteer dan Bertjan via cidrerie-iduna.be: als deze de juiste rassen voor een cider bevat, wil Bertjan deze plukken en eventueel ook voorzien van een onderhoudssnoei.
De West-Vlaamse Milieufederatie is aangesloten bij Voedsel Anders en zorgde voor dit portret. Met portretten uit de agro-ecologische beweging toont Voedsel Anders wat mogelijk is. Je vindt alle portretten hier.
