Het verhaal van de SmaakBoerderij begon in 2020 toen Rik en Tine na het zien van de film The Biggest Little Farm naar elkaar keken en hetzelfde dachten: dit willen we ook doen. De SmaakBoerderij is ongeveer 2 hectare groot. Daarop grazen schapen, kippen, eenden en konijnen. Het pluimvee en de konijnen worden op de boerderij door Rik zelf geslacht, en het weidevlees verkopen ze via hun website in de korte keten.
Het idee om dieren te houden is ontstaan vanuit een persoonlijke zoektocht naar puur en voedzaam eten. Voor groenten en fruit waren in de buurt voldoende opties te vinden, voor vlees was de uitdaging echter een stuk groter. Het was daarmee ook de meest logische niche voor De SmaakBoerderij om in te vullen.
In de zoektocht naar hoe de dieren best te houden stond de impact op de omgeving centraal. Na een grondige zoektocht in de literatuur en na bezoeken aan verschillende boerderijen in het buitenland, besloten ze dieren te houden volgens de principes van herstellende landbouw. Als de dieren groot genoeg zijn, worden ze integraal op de weide grootgebracht. Ze zijn de perfecte partners voor het herstellen van de bodem, die ze voeden met hun mest.
Rik Calus: “Laat de dieren het werk doen! Grazen, scharrelen, kruiden opkuisen, de grond bemesten, ... Denk creatief na en het wordt een stuk eenvoudiger”
Op de bodem groeit vervolgens een diversiteit aan stevige en voedzame planten die op hun beurt terug voeding vormen voor de dieren. Het vlees krijgt hierdoor een hoge voedingswaarde en een rijke, kruidige smaak: een afspiegeling van de manier waarop de dieren geleefd hebben. De Smaakboerderij gaat daarmee in eerste instantie voor kwaliteit, met smaakvol en duurzaam vlees van dieren die hebben bijgedragen aan een gezonde bodem en een gezond ecosysteem.
Pioniers in Vlaanderen
In Vlaanderen mag je Rik en Tine gerust pioniers noemen. Ze haalden hun inspiratie bij Richard Perkins en Joel Salatin, grote namen in de herstellende landbouw (regenerative agriculture). Van hen komt bijvoorbeeld het idee kippen te houden in mobiele rennen in groepjes van 30. Rik heeft die rennen zelf gebouwd en voor zijn gebruik geoptimaliseerd. Elke ren wordt dagelijks twee keer verplaatst op de weide. Eerst passeren de schapen, waarna de kippen zich te goed doen aan wormen, krekels en andere insecten die in het grasland leven en aangetrokken worden door de diverse kruiden en grassen.
Voor het voeder werken Rik en Tine vooral met reststromen zoals overschotten van maïs uit de ethanol productie. Deze zijn vrij goed te vinden in Vlaanderen, al blijft de zoektocht naar een duurzame eiwitbron moeilijk. De SmaakBoerderij wil volledig sojavrij werken, maar dat lukt vandaag nog niet vanwege de soja aanwezig in kuikenmeel (voor de opkweek van de eerste weken). Joel Salatin, de Amerikaanse pionier van herstellende landbouw, slaagt er wel in, omdat men in de VS reststromen van dierlijke oorsprong, zoals vismeel, mag gebruiken. In Europa is dat sinds de BSE-crisis (gekkekoeienziekte in de volksmond) niet toegelaten. Toch is er ook bij ons potentieel voor eiwitten uit reststromen, zoals bierdraf.
Rik en Tine houden traditionele vleeskippen, wat toelaat om snel en flexibel in te spelen op de vraag van de klanten. Het is bovendien erg moeilijk om voor hun kleine aantal dieren een ander ras te vragen bij de leverancier. De kleinschaligheid brengt dus uitdagingen met zich mee.
Start small, think big, don’t give up
Rik en Tine zijn zij-instromers en combineren het werk op de boerderij met een job van vier dagen per week. De boerderij is vandaag nog te klein om van te leven, maar er is zeker groeipotentieel. De kleinschaligheid geeft Rik en Tine de ruimte om te experimenteren. Zo probeerden ze ook picknicks te organiseren en verwerkte producten te verkopen. Dat was echter veel werk terwijl het echte doel van De SmaakBoerderij op de achtergrond bleef. Bij Steunpunt Korte Keten kregen ze daarom het advies om te focussen en daarom besloten ze een jaar geleden om resoluut voor het weideverhaal te kiezen.
Tine Van Hecke: “Het is een proces van vallen en opstaan, maar de positieve feedback en zichtbare vooruitgang van de bodem herinneren ons er altijd weer aan waarom we het doen”
Drie principes beschrijven de aanpak van De SmaakBoerderij het best: start small, think big, don’t give up. Het is een proces van vallen en opstaan en er zijn perioden in het jaar waarop de inspanningen een stuk zwaarder doorwegen dan de deugden, zoals dit jaar nog tijdens het donkere en natte voorjaar. Maar de positieve feedback van de klanten en van gelijkgezinden die geloven in hun verhaal, de voorzichtige maar zichtbare vooruitgang van hun bodem doet Rik en Tine er steeds weer aan herinneren waarom ze dit doen.
Kennis en ervaring delen
Als traditioneel geschoolde landbouwingenieur heeft Rik voeling met het technische aspect van landbouw, maar het belang van de bodemgezondheid en hoe die te herstellen kwam er vooral door vele jaren van zelfstudie en proberen. De lessen en kennis die Rik in de afgelopen jaren geleerd heeft wil hij in de toekomst graag delen. Dat hij het al die jaren zelf heeft moeten uitzoeken, met de hulp van YouTube en de internationale pioniers, ziet hij als waardevol leergeld, dat hij nu wil inzetten om anderen een duwtje in de rug te geven.
*
Dit portret komt van Titus Ghyselinck, programmamanager Voeding & Landbouw bij WWF-België. WWF is lid van Voedsel Anders en ijvert in België voor een landbouwbeleid dat meer inzet op kleinschalige initiatieven die kwaliteit boven kwantiteit plaatsen. De SmaakBoerderij is een mooi voorbeeld van zo’n initiatief.
WWF is één van de grootste onafhankelijke internationale natuurbehoudsorganisaties ter wereld. De projecten van WWF zijn gebaseerd op samenwerking, dialoog en respect en hebben als missie om de achteruitgang van de natuur op onze planeet om te draaien en een toekomst te bouwen waar de mens in harmonie leeft met de natuur. Ons voedselsysteem, hoe we produceren en consumeren is één van de belangrijkste drivers van biodiversiteitsverlies wereldwijd. Daarom zet WWF actief in op een transitie naar een duurzamer voedselsysteem, onder andere via beleidswerk, projecten en sensibilisering via de campagne Eat4Change.
