In de zomer van 2018 werd een mooi landbouwperceel in Kalmthout aangeboden aan De Landgenoten, samen met burgers kocht deze coöperatie dit stuk grond aan zodat boer Tom er kon startten met zijn CSA-bedrijf Het Kruisbos. In het najaar van 2021 droeg Tom de boerderij over aan Joke Wouters. Joke droomde er al lang van om voltijds te boeren en voor Tom werd halftijds boeren in combinatie met zijn andere job te zwaar. Ondertussen staat Joke helemaal klaar om deze agro-ecologische boerderij nieuwe impulsen te geven.
“Landbouwers voeden de maatschappij en je moet werken om voeding te produceren. Het is een mooi verhaal om aan mee te werken.”
Zorgboerderijen als katalysator
Boerin Joke studeerde orthopedagogie en is gespecialiseerd in de opvoeding van kinderen met een mentale en/of fysieke beperking en kinderen uit een problematische opvoedingssituatie. In het begin van haar loopbaan werkte ze in verschillende instellingen. Daar merkte ze uit de eerste hand hoe belangrijk een zinvolle dagbesteding is voor kinderen daar. Ze zag dat die dagbestedingen vaak binnenshuis doorgingen, waarbij Joke het gevoel had dat de kinderen er niet voldoende plezier of voldoening uithaalden.
In haar zoektocht naar een oplossing kwam ze bij de zorglandbouw. De rust en de buitenlucht op de boerderij dragen bij aan het welzijn van kinderen, terwijl de arbeid hen het gevoel geeft aan de samenleving bij te dragen. Joke: “Landbouwers voeden de maatschappij en je moet werken om voeding te produceren. Het is een mooi verhaal om aan mee te werken. Je bent echt nodig in de landbouw.
Seizoensarbeid als startpunt
Vanuit die ervaringen bij zorgboerderijen groeide haar interesse in de landbouw. Joke ging zelf met een vriend ‘wwoofen’, ze hielp mee op een biologische boerderij in ruil voor kost en inwoning. Na haar WWOOF-ervaring had Joke de smaak van het biologisch boeren helemaal te pakken. Ze volgde de opleiding bij Landwijzer, maar de zoektocht naar vast werk en/of een veld verliep heel moeizaam.
Gelukkig kon ze nu starten op Het Kruisbos. Joke: “Het is al een hele tijd mijn droom om mij volledig op landbouw te kunnen focussen, maar het is niet makkelijk hiermee te starten. Omdat de grond van het Kruisbos eigendom is van De Landgenoten is deze overdracht relatief eenvoudig. De Landgenoten past simpelweg de gebruiksovereenkomst aan.”
"Het veld van Het Kruisbos is vrij open. Hagen kunnen het veld helpen beschermen tegen harde weersomstandigheden."
Nieuwe impulsen
Joke zal het basisrecept van de boerderij behouden: ze wil voornamelijk groenten blijven telen voor de lokale gemeenschap. Dat doet ze volgens biologische landbouwmethoden. Net als andere bio-producenten gebruikt ze geen ggo’s, geen kunstmest, geen chemisch-synthetische pesticiden en houdt ze de vruchtbaarheid van de bodem en de gezondheid van de gewassen in stand, via onder meer ruime teeltwisseling, compost en bodembedekking.
Dit jaar gaat Joke verder met wat haar voorganger opbouwde, ze gaat meer investeren in kleinschalige ‘agroforestry’, een landbouwsysteem waar bomen of struiken gecombineerd worden met bijvoorbeeld het telen van groenten of landbouwdieren op één perceel. Joke legt uit: “Ik ga meer inzetten op hagen en bomen. Het veld van Het Kruisbos is vrij open. Hagen kunnen het veld helpen beschermen tegen harde weersomstandigheden. Ik heb recent een haag geplant, maar ik wil er nog meer rondom het veld. Je ziet meteen hoe zo’n haag de biodiversiteit mee beïnvloedt: nog meer vogels, meer insecten. Dat is zo mooi.”
Joke wil deze winter ook werk maken van het planten van bomen tussen de vaste gewassen. “Bomen brengen evenwicht op het veld. Ze wortelen diep in de bodem en halen daar hun voedingsstoffen. Die geven ze terug aan de gewassen in de herfst, via hun bladeren. Dat is circulaire landbouw op het veld.” Bomen en gewassen kunnen elkaar inderdaad positief beïnvloeden. Ook in droge periodes zijn bomen erg nuttig: ze kunnen diepere waterlagen bereiken en beschikbaar maken voor de nabije teelten.
sociaal opentrekken
Joke sluit niet uit dat er nog nieuwigheden komen. “De focus blijft op groenteteelt liggen, al ga ik manieren zoeken om nog meer te mechaniseren, zodat alles haalbaar blijft om als boerin alleen te doen. Mogelijks ga ik nog samenwerken met een deelneemster om ook bloemen te blijven aanbieden voor bloementeelt. Bloemen hebben echt een meerwaarde op de boerderij. Het trekt vogels en insecten aan die plantenetende insecten verorberen. Ze zijn onmisbaar in het bioverhaal waarbij je alles op een natuurlijke manier in evenwicht wil brengen. Verder is het gewoon mooi als er bloemen op de boerderij staan.”
Joke wil de boerderij misschien ook “sociaal opentrekken”. Ze denkt na over manieren om op haar boerderij kwetsbare groepen te betrekken. “Ik droom er ook van op termijn workshops te geven. Bijvoorbeeld over hoe je overschotten kan verwerken. Denk maar aan inmaken en fermenteren.”
Foto's: Lien Wever voor De Landgenoten.
