Noord of Zuid: handel moet eerlijker
Terwijl handel steeds globaler wordt, krijgen de sterkste spelers meer macht, vaak ten koste van de kleinschalige boeren en de natuur. Als eerste schakel in de handelsketen van voeding, krijgen boeren overal in de wereld een bedroevend klein deel van de opbrengsten. Soms dekt dit niet eens hun kosten. 'Dat geldt zeker ook voor fruittelers', vertelt Jan Hellemans van Oxfams appelsappartner De Drie Wilgen. 'De meesten moeten het stellen met de prijs die de veilingklok aangeeft. Daar maken wij een belangrijk verschil. Ons fruit komt van telers die in coöperatief verband appels op de markt brengen. We spreken met hen vooraf af hoeveel appels we zullen kopen en welke prijs we zullen betalen. De hoeveelheid appels op de markt en de kwaliteit ervan spelen ook een rol, maar we zorgen voor een correcte minimumprijs.'
Kleine spelers nemen het heft in handen
Ook consumenten pikken het niet meer dat voedingsbedrijven en supermarktketens hen opdringen wat ze moeten kopen en eten. Net als de boeren aan het begin van de handelsketen willen ze weer zélf keuzes maken: hoe ze zich voeden, waar hun eten vandaan komt en wie er beter van wordt. Zo ontstaan overal veelzijdige voedselnetwerken die aandacht hebben voor de producenten en de omstandigheden waarin ons eten tot stand komt.
Fair én bio!
Om het milieu te sparen is biologische teelt een goede keuze. Daarom wil Oxfam liefst biologisch appelsap in de wereldwinkels brengen. Maar dat blijkt niet zo makkelijk: op Belgische bodem groeien momenteel niet genoeg gecertificeerde appelbomen om aan de vraag naar bio-appels te voldoen. Daarom verwerkt Oxfam voorlopig appels van boomgaarden in omschakeling naar bio. Dat betekent dat de teler al volledig volgens de biologische principes werkt, maar nog geen label draagt, omdat de bodem nog herstellende is.
Jan Hellemans: 'Met biofruit kunnen we op onze relatief kleine oppervlakte rendabel zijn, zonder veel te moeten uitbreiden.'
Bij De Drie Wilgen bevestigt Jan Hellemans dat bio-appels gegeerd zijn: 'Veel telers van gangbaar fruit leven in onzekerheid. Zullen ze hun volledige oogst kunnen verkopen? Voor welke prijs? Wie bio teelt, kan wel op beide oren slapen. Voor een kilo biologische persappels krijg je tot drie keer meer dan voor niet-bio exemplaren.' Jan selecteerde drie Belgische telers in omschakeling. Eén van hen, Frederik Defrère uit Kortenaken, licht toe waarom hij naar bio overschakelt. 'Sinds dit jaar ben ik mede-eigenaar van het fruitbedrijf van mijn ouders. Doordat ik voordien jarenlang meedraaide op de dienst teeltbegeleiding van de Belgische Fruitveiling geloof ik sterk in bio. Bovendien kunnen we met biofruit op onze relatief kleine oppervlakte rendabel zijn, zonder veel te moeten uitbreiden.'
De omschakeling naar bio vergt een flinke inspanning van Frederik en zijn familie. 'We hebben geïnvesteerd en volgen al alle regels voor biofruit, terwijl we pas na drie jaar het biolabel en de daarbij horende prijs zullen krijgen. Die tijd moeten we zien te overbruggen. Daarom is het voor ons echt een meevaller dat onze natuurlijk geteelde appelen in het Oxfam-sap terechtkomen. Onze investering loont sneller dankzij deze samenwerking. We wisten vóór de oogst al zeker dat we alles zouden kunnen verkopen voor een prijs die al hoger ligt dan die voor niet-biologische persappels.'
Iedereen tevreden
Ook Jan van De Drie Wilgen is positief over zijn samenwerking met Oxfam: 'Wij werken graag met partners die evenveel belang hechten aan een faire werkwijze als wij. Bovendien verspreiden we het natuurlijke appelsap van eigen bodem nu nog breder.'
