De Daalkouter in Herzele is een vrije zelfplukboerderij. Iedereen kan er - zonder abonnement - van begin mei tot eind september terecht om biologisch fruit en bloemen te plukken en om scharreleieren en andere producten te kopen in de veldwinkel. Klanten zijn ook welkom om te genieten op het veldterras en de schoonheid en diversiteit van het veld te beleven.
Aardbeien en frambozen vormen de intensieve hoofdteelten van De Daalkouter. Je vindt er ook meloenen, aalbessen, jostabessen, blauwe en vele andere bessen, appels, peren en pruimen.
Daar stopt het aanbod van Hannes Van den Bossche en zijn vriendin Betse De Vos niet. In hun jong voedselbosje groeien noten, paddenstoelen en bijzondere fruitsoorten. Samen met broer Maarten houden ze bijen. En ze verkopen sappen, confituren en ijsjes van hun eigen fruit.
“Wat je eet en hoe je voedsel teelt, heeft zoveel impact op hoe de wereld eruit ziet. Daar maakte Landwijzer me nog bewuster van.” - Hannes Van den Bossche
Hannes: “Wij kozen bewust van bij het begin voor een grote verscheidenheid: zacht en hard fruit én kippen en bijen, verschillende teeltmethodes, intensieve en extensieve teelten én grasland, directe verkoop én verwerking. We geloven sterk in het gemengde karakter van een boerenbedrijf. Een grote diversiteit is boeiender en mooier, duurzamer en sterker.”
“Al die verscheidenheid op twee hectare zorgt voor kleinschalige teelten. Maar met onze aardbeien en frambozen tonen we dat we ook veel kilo’s produceren, dat we niet in de marge boeren, maar een grote groep mensen in de omgeving vijf maanden per jaar kunnen voeden met vers lokaal fruit.”
Ideologie en ondernemerschap hand in hand
Aan de start van hun landbouwbedrijf gingen jaren van dromen, plannen, leren, ervaren, geluk hebben en durven vooraf. Hannes volgde het 2,5 jarige leertraject Bio- en BD-landbouw van Landwijzer. “Wat je eet en hoe je voedsel teelt heeft zoveel impact op hoe de wereld eruit ziet. Daar maakte Landwijzer me nog bewuster van. En impact, dat wil ik! Denk aan landschapsinrichting, biodiversiteit en natuur, je eigen lichaam en gezondheid, je relaties en nog veel meer.”
Hannes vertelt hoe waardevol de uitwisseling met zijn stageboeren en medecursisten was. Hoe het contacten zijn die blijven. En hoe ze zijn visie en De Daalkouter mee richting gaven. Rond permacultuur en meerjarige planten bijvoorbeeld. “Meerjarigen zijn minder veeleisend voor de bodem en het bodemleven. Ik hoop dat ze in de toekomst meer deel zullen uitmaken van ons dieet. Het heeft mee onze keuze voor fruit bepaald. Ideologie en ondernemerschap moeten hand in hand gaan. Het zorgt ook vaak voor lastige afwegingen. Voedselbossen zijn voor mij deel van een gemengd landbouwsysteem, naast de waardevolle eenjarige groenten.”
'Niemand maakt de boekhouding van de natuur op'
In 2019 – nog tijdens Hannes’ opleiding – vonden zij twee hectare grond in Herzele, die ze langdurig van familie kunnen pachten. Zo ontstond De Daalkouter.
De kale maïsakker transformeerde in 2020 in een veld met 1600 lopende meter aan bessen, 8 are aardbeien in een wisselsysteem van 1 op 6, ruimte voor 100 legkippen met een mobiele stal en een bloemenplukweide. Er werd een grote natuurlijke vijver aangelegd. Tussen de bessen plantten ze tal van fruit- en notenbomen. Rondom kwamen houtkanten en bloeiende hagen. Zo integreren Hannes en Betse de natuur op de akker.
"We vertellen vaak wat we doen en waarom, en wat dat zegt over de werkelijke prijs van voeding."
“Vier jaar geleden was het hier een dode boel. Nu is er al veel leven, en er is nog zoveel mogelijk. Dat motiveert mij enorm. De natuur is zo veerkrachtig! Als ik nu een hand aarde neem, krioelt het van het bodemleven. We hebben een torenvalk, mollen en hazen en genoeg belagers, zoals het lieveheersbeestje, om de bladluizen van de aardbeienplanten te houden. Aan onze grote poel zitten veel libellen, en erin kikkers en salamanders. Voor de natuur is dat een wonderbaarlijke investering. Maar niemand maakt de boekhouding van de natuur op.”
“Mensen zien dat we een effort doen en waarderen dat enorm. Bankjes en bordjes overal, het onderhoud van de paden, het aanleggen van de poel: dat vraagt veel tijd en geld. En ja, in de prijs van de aardbeien zit voor een stuk de beleving, onze duurzame keuzes en zorg voor die natuurlijke diversiteit verrekend. We vertellen heel vaak en goed wat we doen en waarom, en wat dat zegt over de werkelijke prijs van voeding. Ik neem mensen heel graag mee in ons verhaal. Dat we de honingbijen houden voor de bestuiving bijvoorbeeld en dat we 15 kilo in de kast laten zodat ze op hun eigen honing kunnen overwinteren. 15 kilo, dat zijn veel potjes honing. De weinige honing die we verkopen, worden honingpotjes met een verhaal dat aan het denken zet. Dat is heel schoon.”
“Herstellende landbouw gaat ook over de verbondenheid herstellen tussen mens, natuur en landbouw, en boeren en de buurt.” - Hannes Van den Bossche
“We hebben een heel divers publiek, vaak mensen uit de buurt. Dat we het vertrouwen van zoveel mensen met heel verschillende levenswijzen winnen, is zo belangrijk. Jong en oud komt hier plukken en genieten, we verkopen kilo’s van ons heerlijk fruit, er is zoveel enthousiasme, en mensen stappen uit hun comfortzone en komen hier voor het eerst binnen. Dat vind ik de mooiste momenten.”
“’Herstellende landbouw’ is een veelzeggende term die ik steeds vaker gebruik. Het gaat om herstellen op zoveel niveaus: de bodem, de leefomgeving, de relatie boer en de lokale gemeenschap, de verbondenheid tussen mens, landbouw en natuur. Of neem nu de knotwilgen. Dat is echt hét landschapselement in de Vlaamse Ardennen, maar er zijn er zoveel verdwenen. Wij hebben er weer geplant en dat doet mensen deugd.”
Pure fruitijsjes voor meer balans
“Het gaat eigenlijk super goed. Waar we vorige jaren nog fruit aan collega’s leverden, verkochten we dit jaar al ons fruit via zelfpluk en onze veldwinkel, of verwerkten we het. Dat was ook ons doel. Er is meer geplukt en er kwamen meer klanten, alles loopt. Maar het is ook heel pittig. Ons grootste vraagstuk nu is de combinatie privé, werk en inkomen.” De opstartjaren brachten veel uitdagingen, werk en zorgen met zich mee en ondertussen kregen Betse en Hannes ook twee kinderen. “Ons inkomen groeit, en ligt in de lijn van wat ik becijferde in ons ondernemersplan. Op termijn willen we natuurlijk voor ons beiden een eerlijk inkomen én nog een gezinsleven.”
“Een gemengd bedrijf en korte keten passen bij onze ideologie en het is ook wat de mensen graag willen. Maar het maakt ook dat er heel veel bordjes met één of twee mensen omhoog te houden zijn. Ik zie veel korte ketenboeren die veel te veel werk op hun eentje doen. We hebben een droom en we gaan ervoor, maar kunnen we dit op die manier nog tien jaar volhouden?” Hoe we de agro-ecologische landbouw nog duurzamer maken voor boeren zelf, is een uitdaging voor boeren én consumenten.
“De landbouw vraagt je om voortdurend creatief en innovatief te zijn. We kiezen er bewust voor om niet zomaar te gaan uitbreiden of te intensiveren. Wat we doen moet passen in ons verhaal en onze fruitijsjes zijn daar een prachtig voorbeeld van.
Tien jaar geleden werden Betse en ik op rondreis in Zuid-Amerika verliefd op de lokale paleta's, fruitijsjes die je op elke straathoek kon vinden. Puur fruit, op een stokje. We droomden al langer van eigen fruitijsjes, met ons fruit én tegen voedselverspilling. Sinds dit jaar hebben we ons eigen kleinschalig ijsatelier en maken we ijsjes die voor 75% uit puur biologisch fruit van onze boerderij bestaan, aangevuld met een kleine hoeveelheid biologische rietsuiker en water. Je kan de fruitijsjes in onze veldwinkel kopen en we verkopen ze ook aan andere lokale winkels en horeca. Onze verwerking laten groeien, is een van onze toekomstplannen voor meer evenwicht in ons bedrijf en leven.”
Foto’s: De Daalkouter en Landwijzer
---
Dit portret komt van Landwijzer. Landwijzer is het gespecialiseerd vormingscentrum voor biologische en biodynamische landbouw in Vlaanderen. Landwijzer is lid van het netwerk Voedsel Anders en zet graag de mooie praktijken van haar oud-cursisten in de kijker, zoals De Daalkouter
