Sara is kunstenaar, maar kookt ook al vele jaren in de culturele sector als freelance kok. Door Maarten leerde ze de inspirerende, maar vaak ook harde realiteit van het boeren kennen. Maarten is de bezieler van een bioboerderij in Attenrode, Vlaams-Brabant.
“ Ik stelde mezelf vroeger veel te weinig de vraag waar mijn ingrediënten waarmee ik kookte vandaan kwamen. Nu we samenzijn, heeft het leven een heel nieuwe wending gekregen.” (Sara)
Sara beschrijft zichzelf als een denker die “altijd op zoek” is. In haar kunst stelt ze alles opnieuw in vraag. Maarten is een doener en de plannen die hij maakt moeten altijd aangepast worden aan de omstandigheden. Dat hectische en onvoorspelbare past bij zijn karakter. Samen willen Sara en Maarten de vele raakvlakken van het kunstenaarschap en het boeren tonen. Beide rollen worden nog veel te vaak onderschat in onze samenleving.
“We willen de verbinding tussen boer en klant verbeteren. Maar ook de grens tussen maker en kijker onderzoeken. Voedsel is een mooi uitgangspunt omdat het de basis is van alles.” - Sara Ten Westenend
Hun project wie WIJ zijn, dat ze samen met Nadine vzw uit Brussel opzetten, komt voort uit het verlangen om meer verbinding te maken en dialoog te versterken. Ze vinden het jammer hoe weinig mensen uit het dorp een bezoekje brengen aan de winkel.
Tijdens het project brengen zeven kunstenaars tijd door op de boerderij van Maarten om de ups en downs van de landbouw van dichtbij mee te maken. Elke kunstenaar brengt zijn of haar unieke blik mee en zijn of haar eigen discipline, van beeldende kunst tot performance maar ook geluids- en videokunst. Het eerste jaar zullen de kunstenaars vooral meemaken en ervaren wat de boerenstiel inhoudt. Vanaf het tweede jaar zullen er een serie kunstwerken voortvloeien uit al die indrukken. Deze ‘multiples’ zullen in kleine oplage geproduceerd en verkocht worden op verschillende plekken. Ook op de markt tussen de kolen.
Elk seizoen zal er in het kader van wie WIJ zijn een opendeurdag plaatsvinden op de boerderij, waar klanten, collega-boeren, cultuurliefhebbers, nieuwsgierige eters en dorpsbewoners heel welkom zijn om het project en de boerderij te leren kennen. De velden en serres zijn vrij te bezoeken. En vragen stellen mag zeker. Op deze momenten stellen ze ook de krant voor die elk seizoen gemaakt zal worden. Daarin zullen thema’s aan bod komen als tijd, ruimte, collectiviteit en auteurschap, maar ook vragen rond productie en duurzaamheid en wat deze betekenen voor beide sectoren.
Zwaar beroep
Bioboer zijn is, net zoals traditioneel boeren, een zwaar beroep. Maar Maarten werkt graag met zijn handen. De seizoensarbeiders die bij hem komen werken, worden met veel gastvrijheid ontvangen.Sara: “Seizoensarbeider zijn is niet voor de hand liggend. Je werkt met dagcontracten en hebt weinig zekerheid. Maarten is heel dankbaar dat zij ondanks die onzekerheid toch graag op de boerderij komen werken. We kunnen niet zonder hen.”
“Ik ervaar tijd nog veel te vaak als lineair, maar het is cyclisch. En dat toont zich mooi in de landbouw. Alles werkt op het ritme van de seizoenen, die altijd terugkeren. Dat vind ik heel mooi en geruststellend.”- Sara Ten Westenend
De eerste 10 jaar teelde Maarten voor de veiling. Maar sinds 2002 staat hij ook elke zaterdag op de markt in Leuven. Langzaam schakelde hij helemaal om naar de korte keten. Maarten: "Als kleinschalige boer is het moeilijk om een loon te halen uit verkoop via de veiling. De prijs die ik kreeg was onzeker en de winstmarges waren klein.”
Maarten vindt het jammer dat boeren nog te vaak met verlies moeten verkopen. Daarom verkoopt hij nu enkel op de markt, in zijn eigen hoevewinkel en via groentepakketten. Hij nodigt iedereen uit om zijn of haar lokale bioboer of -boerin te helpen door regelmatig bij hem of haar te kopen. Volgens Maarten zijn het de vaste klanten die hem de stabiliteit geven om te kunnen doorgaan. Die dankbaarheid is duidelijk voelbaar bij Maarten. “Ik verkoop mijn ‘Berner Rose’ tomaten liefst aan mijn vaste klanten. Er zijn mensen die mij enkel komen opzoeken wanneer ik tomaten heb. Maar het zijn mijn vaste klanten die mij een toekomst geven, dus hen wil ik altijd het beste geven dat ik te bieden heb.”
Grote veranderingen beginnen klein
’s Morgens oogst Maarten de groentes voor zijn groentepakketten en die namiddag zijn ze bij de klant. Verser dan dat kan niet. Voor hem ligt het verschil niet enkel in de smaak, maar ook in de kwaliteit van wat je binnenkrijgt. Met de korteketenverkoop van biogroentes weet je dat wat je eet gemaakt is op een duurzame manier. Maarten wil zijn klanten nog meer verbinden met de boerderij en het werken op ’t veld zodat zij zich meer bewust worden van hun rol.
“Ik ben afhankelijk van mijn klanten, dat mogen ze gerust weten. En zij zijn afhankelijk van mij. Dat is eigenlijk heel mooi en waardevol om te beseffen” - Maarten Van Gool
Volgens Maarten heeft de traditionele landbouw al een aantal gebruiken van de biolandbouw overgenomen, zoals het inzetten van groenbemesters. "Zo’n evoluties hebben we meer nodig. En ook als consument kan je een duidelijk signaal geven, met het geld dat je elke week uitgeeft aan je boodschappen. Het begint allemaal bij bewustwording. Wanneer de burger meer geeft om de kwaliteit en duurzaamheid van het eten op zijn bord, komt er ook verandering bij de overheid."
Meer verbinding, dat is wat Maarten en Sara vooral willen. Hun project is politiek, maar grote statements maken ze liever niet. Sara: "Soms moet je gewoon van heel dichtbij kijken, luisteren, ruiken, voelen en proeven… Als mensen langskomen en voor zichzelf ervaren dat ze onderdeel zijn, zien we het project als geslaagd."
De opendeurdagen van wie WIJ zijn vinden van 15u-18u plaats in Langstraat 41 in Attenrode op:
25 juni 2023
24 september 2023
17 december 2023
17 maart 2024
Meer weten? Bezoek index.nadine.be/wie-wij-zijn/
