Boeren als oplossing van de klimaatcrisis
Boeren staan niet alleen in de frontlinie van de klimaatcrisis, maar maken ook deel uit van de oplossing. Vooral de agro-ecologische landbouw beschikt zich over een breed arsenaal om de bodem te beschermen. Agro-ecologische boeren brengen de bodem weer tot leven, die op zijn beurt meer water opslaat dat cruciaal is in perioden van waterschaarste. Het is niet zo dat er minder neerslag valt in België, maar de buien zijn veel geconcentreerder, zodat steeds vaker intense wolkbreuken en lange periodes van droogte elkaar afwisselen.
#1 Greet gebruikt diversiteit als buffer
Greet Lambrecht van het biotuinbouwbedrijf Akelei kiest voor een grote diversiteit aan zaden en gewassen, en teelt zonder ploegen. Volgens Greet zit “in het zaad de kiem van de oplossing”.
Met 60 verschillende teelten, hebben ze een veel grotere buffer dan bij monocultuur het geval is in kritische situaties zoals de huidige droogte.
'We moeten in de landbouw afstappen van die focus op externe inputs. We moeten de natuur haar rechtmatige plaats (terug-)geven en daarom is het heel belangrijk dat de biolandbouw weer aanknoopt bij de agro-ecologie', aldus Greet.
Greet: 'We moeten de natuur haar rechtmatige plaats (terug-)geven en daarom is het heel belangrijk dat de biolandbouw weer aanknoopt bij de agro-ecologie.'
#2 Rik innoveert met greppels, bermen en agroforestry
Rik baat een biodynamisch gemengd bedrijf uit in Heuvelland, West-Vlaanderen. 'Ik denk dat je landbouw met natuur moet combineren. Zo komt het hele ecosysteem, de bodem en de micro-organismen weer in gang met ook positieve gevolgen voor de gewassen', zo legt hij uit.
Op de erosiegevoelige hellende leemgronden heeft Rik zogenaamde “contourgreppels” gemaakt. Dat zijn lange grachten die loodrecht op een heuvelhelling worden aangelegd, waardoor er helling afwaarts een “berm” ontstaat. Op de berm zelf past Rik de principes van agroforestry en permacultuur toe: een mengsel van fruitbomen en groenten die in de ondergrond voor lange wortels en gezonde bacteriën en schimmels zorgen. 'Het is één spons. Alle liters water, alle regen van in de winter wordt in de onderste lagen van onze bodem gestockeerd.'
Zo voorkomt hij niet alleen erosie, maar ook verdroging en de dalende grondwatertafel. Ook de kwaliteit van de bodem en de productiviteit van de fruitbomen en groenten die zich op de berm bevinden nemen toe. 'In één koffielepel van onze grond zitten wel duizend bacteriën en schimmels, terwijl ze bij klassieke boeren er soms maar zes op een hectare terugvinden.'
Rik stockeert ook water op verschillende hoogtes met een systeem van waterputten, communicerende vaten en buizen. Zo is er continu waterdruk (zonder enige pomp of externe energiebron) om voor druppelirrigatie te zorgen op de lagere percelen. 'Met nuchter boerenverstand kun je al heel wat oplossingen bedenken', besluit hij.
Rik: 'Ik denk dat je landbouw met natuur moet combineren. Zo komt het hele ecosysteem, de bodem en de micro-organismen weer in gang met ook positieve gevolgen voor de gewassen.'
#3 Marc-André past zijn melkproductie aan
Marc-André baat een biologisch melkveebedrijf uit in het Naamse Beauraing. Vroeger konden zijn koeien zo’n zeven maanden lang bijna altijd grazen. Nu is dat nog maar drie of vier maanden. Door de aanhoudende droogte heeft hij het ritme van zijn melkproductie moeten aanpassen aan de minder voorspelbare seizoenen.
#4 Vincent kiest de juiste planten voor zijn weilanden
Vincent (29) nam in 2016 de geitenboerderij “La Chèvrerie de la Croix de la Grise” van zijn ouders over. Hij heeft in het buitenland gestudeerd om nieuwe inzichten op te doen en wil nu die theorie in de praktijk brengen. Wat niet altijd evident is, gezien de vele uitdagingen in de landbouw vandaag – waaronder zeker ook de klimaatopwarming.
Vincent gaat voor biodiverse weilanden. Met een mengeling van peulgewassen en planten met diepe wortels die water vasthouden, zijn de graslanden van La Chèvrerie beter gewapend tegen droogte. Dat is nodig, want ook Vincent merkt dat er in de zomerperiodes steeds minder water valt – in combinatie met wind die vaker uit het noorden en noordoosten waait, waardoor de grond en gewassen ook sneller verdorren dan vroeger. Tegen de felle wind plant hij hagen en bomen aan die de weidelanden beter beschermen tegen uitdroging.
'Jaar na jaar zijn er meer biologische en conventionele collega’s geïnteresseerd in onze mengsels en proberen ze nu ook hun graslanden te diversifiëren. We zijn altijd bereid om onze ervaringen met hen te delen van alles wat we hier op de boerderij proberen', vertelt Vincent.
